Obligatie zeepbel zal ooit uiteen spatten: crash onvermijdelijk

Obligatie zeepbel zal ooit uiteen spatten. Obligaties waren aantrekkelijk, met nadruk op waren. Wie terugkijkt over de afgelopen jaren komt al snel tot de conclusie dat obligatiefondsen één van de meest aantrekkelijke beleggingen zijn geweest. Omdat beleggers retrospectief handelen, stroomt er de laatste jaren geld uit aandelenfondsen richting obligatiefondsen.

DNB: Lange rente kan lang laag blijven

President Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB) waarschuwt woensdag dat de lange rente heel lang op een laag niveau kan blijven. “Dat de rente ooit weer gaat stijgen, dat is vrijwel zeker, maar erop gokken dat dit op korte termijn zal gebeuren, is een vorm van illusiepolitiek”, aldus Knot op een pensioenseminar in Bussum. Obligatie zeepbel.

DNB als contra-indicator

Op de door toezichthouder DNB georganiseerde bijeenkomst stelt Knot dat de kapitaalmarktrente om drie redenen lang laag kan blijven. Ten eerste zal de afbouw van schulden de economische groei drukken en daarbij hoort een lage rente. Ten tweede is sinds de crisis de vraag naar risicovrije beleggingen sterk toegenomen en ten derde toont de historie dat periodes met ruim benedengemiddelde rente lang duren.

Fasten your seatbelts

Maar in hoeverre is het verstandig nu nog in (staats)obligaties te gaan beleggen? Rendementen uit het verleden zijn immers geen garantie voor de toekomst, zo gaat de waarschuwing, toch? Er zijn twee mega-trends in aantocht die het einde kunnen inluiden van de al ruim dertig jaar durende bull-markt voor obligaties. Daarom: “Fasten your seatbelts”. Obligatie zeepbel

Dalende rente: langste bull markt voor obligaties

De afgelopen drie decennia zijn de koersen van staatsobligaties steeds verder opgestuwd, hetgeen de langste bull markt voor obligaties in de geschiedenis betekende. Vanwege deze bullmarkt, is de (lange) rente op exceptioneel lage niveaus terechtgekomen. We hebben zelfs negatieve rentes gezien in kortlopende staatsobligaties in Nederland en Duitsland. De obligatiebelegger geeft dus geld en betaalt daarover zelfs per saldo rente aan de debiteur…een omgekeerde wereld. Vijf jaar geleden dachten veel beleggingsprofessionals al dat het einde van de dalende rente in zicht was.

Miljardenverlies Vestia

Velen dekten zich toen in tegen een stijgende rente met renteswaps en in andere ingewikkelde rentederivaten met alle nadelige gevolgen van dien toen bleek dat de rente nog veel verder daalde. De bekende obligatiebelegger van PIMCO, Bill Gross, is daar het meest genoemde voorbeeld van en in Nederland heeft Vestia hiermee groot de publiciteit gehaald. Vestia verloor 2,3 miljard euro op rentederivaten..

De bureaucraten van Vestia wisten blijkbaar niet wat ze deden, of hebben bewust veel te grote risico’s genomen. Volgens Volkskrant ontving Vestia geheime provisies van zakenbanken: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2680/Economie/article/detail/3243989/2012/04/21/Vestia-ontving-geheime-provisies-van-zakenbanken.dhtml

Een aantal maanden geleden is zelfs een slibverwerkingsbedrijf op de fles gegaan in het Zuiden des lands, ook vanwege zware verliezen op rentederivatenposities. Europa’s grootste slibverwerkingsbedrijf SNB leed een slordige 200 miljoen euro verlies: zie dit artikel http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2680/Economie/article/detail/3285480/2012/07/12/Overheidsbedrijf-verliest-209-miljoen-door-riskante-financiele-producten.dhtml

Kredietcrisis 2008

Als gevolg van de wereldwijde kredietcrisis die in 2008 in alle hevigheid losbarstte hebben centrale banken de rente alleen nog maar verder verlaagd. In 1992 stonden de Duitse Bunds nog op 8%, in 2002 noteerde die 4,75% en inmiddels schommelt de rente op Duitse staatspapier iets boven de 1%. Het tegenovergestelde gebeurde met de koersen van obligaties wat u terugziet in de blauwe lijn (waarbij het Vanguard Euro Government Bond Index Fund als uitgangspunt is genomen). Die liepen steeds verder op. En het einde lijkt nog niets in zicht want de rente kan nog iets lager (al is het niet veel meer).

Dividendrendement aandelen hoger dan rente op obligaties

Elk normaal denkend mens zou denken dat er spoedig een einde moet komen aan de steeds maar stijgende obligatiekoersen en de alsmaar dalende rente. Alleen bij een langdurige periode van deflatie blijven obligaties aantrekkelijk. Maar daarvan is vooralsnog geen sprake en ligt het gevaar van inflatie eerder op de loer.

Daarbij is het dividendrendement op aandelen inmiddels hoger dan de effectieve rente op obligaties. Volgens deze theorie zijn aandelen dus vele malen aantrekkelijker dan obligaties. Daarentegen hebben aandelen weer hun specifieke risico’s die veel beleggers juist niet willen. Daarom zoeken veel beleggers naar alternatieven voor het staatspapier van de ‘veilig’ geachte Westerse landen omdat die geen soelaas meer bieden.

Bij een periode van hoge overheidsschulden, schuldreductie, uitdagende groeiverwachtingen en lage rentes bieden bedrijfsobligaties, high yield obligaties, obligaties van minder kredietwaardige landen, staatsobligaties van opkomende markten en andere alternatieve beleggingen een uitkomst.

Mega-trends luiden een nieuw tijdperk in

Twee mega-trends zullen vroeg of laat het einde inluiden van langstdurende bull markt voor staatsobligaties uit de geschiedenis. De eerste is The Great Rotation waarbij het zeker enkele jaren zal duren voordat deze grote rotatie zich voltrekt. Met name grote institutionele beleggers (w.o. pensioenfondsen) zullen hun enorme posities in obligaties langzamerhand deels gaan omzetten in aandelen.

Juicht u echter niet te vroeg. Diverse analisten verwachten dat dit keerpunt pas zal worden ingeluid in de loop van 2014 als de Federal Reserve besluit om geleidelijk aan de rente te verhogen. En mochten de miljardeninjecties van centrale banken niet leidden tot het vlottrekken van de economie dan kan alsnog besloten worden de rente nog langere tijd laag te houden (kijk naar Japan en de waarschuwing van DNB vandaag). De meningen hierover zijn echter sterk verdeeld en ook verwachten sommige experts dat bij een aantrekkende economie in de VS de FED al eerder overstag zal gaan om de rente te verhogen.

The Great Rebalancing

Het tweede grote beleggingsthema is The Great Rebalancing (herbalancering) van de machtsverhoudingen in de wereld. De grote onevenwichtigheden tussen Westerse en de opkomende landen zullen langzaam verder afnemen.

Zo zal de spaardrift van Aziaten geleidelijk afnemen omdat ze steeds meer gaan consumeren en meer sociale zekerheid hebben. In Westerse landen daarentegen neemt het spaargedrag juist toe. De rijke economieën zullen zich langzamerhand herstellen. Aan de andere kant zullen de snelgroeiende economieën van de opkomende markten naar een lagere versnelling overschakelen. Hierdoor ontstaat een meer evenwichtige verdeling.

Kopen op de top

Wanneer de mega-trends zich daadwerkelijk gaan verwezenlijken hangt dus in grote mate af van de besluiten van de beleidsmakers in Europa en de VS de komende tijd. Voor het zover is blijven we vooralsnog opgescheept met de nodige risico’s zoals onder meer de voortdurende eurocrisis, het Amerikaans begrotingstekort, een mogelijke harde landing in China en een verder oplopende olieprijs. Deze risico’s zal veel beleggers wellicht doen besluiten nog meer in obligaties te gaan beleggen. Want is het niet altijd zo dat beleggers op de toppen instappen?

Obligaties nu risicovol: obligatie zeepbel gaat knappen

U dient zich serieus af te vragen of het kopen van obligaties juist niet heel risicovol is. Of zoals Princeton econoom Burton G. Malkiel en auteur van de beststeller A Random Walk Down Wall Street het eerder dit jaar verwoordde in de The Wall Street Journal: “normaal worden obligaties beschouwd al een veilige belegging, maar vandaag de dag zijn ze alles behalve veilig.“ Obligatierentes kunnen immers niet naar 0, dus is het maximale rendement beperkt, lees verdere koersstijgingen van obligaties te beperkt!